SINGULAR PLURAL ENGLISH aimsir (61K) fem. weather, time (in general) an iomarca too much, too many asal asail donkey bainne milk beithíoch(1) beithígh cow, beast bó (1) fem. ba cow caora fem. caoirigh sheep capall caiple horse cat (2) cait cat cnoc cnoic hill créatúr créatúir poor thing, poor fellow féar grass feilm fem. feilmeacha farm francach francaigh rat geimhreadh geimhraíocha winter inín fem. iníneacha daughter madadh madraí dog mí fem. míonna month muic fem. muca pig peata peataí pet rifíneach rifíneacha ruffian samhradh samhraíocha summer saol saolta life uisce water bocht (16K) poor, miserable bradach thieving, sly 'chuile every dall blind fuar cold glic cute, cunning íseal low óg young soibhir rich spéisiúil interesting tábhachtach important uasal nobal, pertaining to gentry, upper class cé go / nach (14K) although chomh maith as well cineál (3) kind of..., sort of... go díreach exactly, just, directly i gcónaí always, still mar geall ar (go / nach) because (of), concerning ó shin ago, since that (1) Bó fem. 'cow' is normally used in the singular and beithígh in the plural. (2) Pronounced as though spelled cut. (3) Pronounced as though spelled cionál
Bíonn Cáit anseo. Cáit is normally here.
Bhíodh Cáit anseo. Cáit used to be here.
Bheadh Cáit anseo. Cáit would be here.
| PRESENT TENSE | PAST TENSE | FUTURE TENSE | PRESENT HABITUAL TENSE | PAST HABITUAL TENSE | CONDITIONAL TENSE |
|---|---|---|---|---|---|
| is | was | will be | normally is | used to be | would be |
| tá mé | bhí mé | beidh mé | bím | bhínn | bheinn |
| tá tú | bhí tú | beidh tú | bíonn tú | bhíteá | bheinn |
| tá sé | bhí sé | beidh sé | bíonn sé | bhíodh sé | bheadh sé |
| tá sí | bhí sí | beidh sí | bíonn sí | bhíodh sí | bheadh sí |
| tá muid | bhí muid | beidh muid | bíonn muid | bhíodh muid | bheadh muid |
| tá sibh | bhí sibh | beidh sibh | bíonn sibh | bhíodh sibh | bheadh sibh |
| tá siad | bhí siad | beidh siad | bíonn siad | bhídís | bheidís |
| táthar | bhíothadh | beifear | bítear | bhítí | bheifí |
The statement form in the past the habitual past, and conditional is always lenited. A final ch sound in verbal endings, except in autonomus forms, is replaced by a t sound before slender s, e.g. sé, sise, sibh, Seán.
Bhíodh muid anseo. We used to be here. Bheadh sé go deas. It would be nice.
bíonn + mé / mise combine as bím(se) I (normally) am bhíodh + mé / mise bhínn(se) I used to be bheadh + mé / mise bheinn(se) I would be bhíodh + tú / tusa bhíteá(sa) you used to be bheadh + tú / tusa bheifeá(sa) you would be bhíodh + siad / siadsan bhídís(ean) they used to be bheadh + siad / siadsan bheidís(ean) they would be
All verbs have combined forms in the above persons and tenses. (*) Contrast forms always add -se (in the first sing.), -sa (in the second sing.) and -sean (inthe third plural).
(*) A further combined form is bhíodar which can be
optionally used instead of bhí siad.
The combine form is used in a response: The contrast forms, e.g. bhídísean, are never used in thes responses.
An unstressed vowel is added. This is spelt 'a' after a broad consonant,
e.g. mór, and 'e' after a slender consonant, e.g. glic
The adjective is also lenited. The vocative particle 'a' always causes lenition (see Lesson 4). Adjectives
follow the normal rules for the plural.
There are a few nouns which have a special vocative plural form,
An mbeifeá ansin ? Would you be there ? Bheinn. Yes, I would.
Bhídísean sásta. They used to be content. Bhíís. Yes, they used to be.
ADJECTIVE MODIFYING NOUNS IN PLURAL
fuinneogaí móra big windows
daoine glice cunning people
gasúir bheaga little children
francaigh mhóra big rats
(In certain set phrases a
noun used attributively (i.e. similar to an adjective) is lenited in the
same way, e.g. beithigh bhainne 'milk cows'.)
THE VOCATIVE PLURAL
A rifíneachaí ! (You) ruffians !
A chearca ! hens !
A dhaoine uaisle ! Ladies and gentlemen ! (lit. noble people)
A ghasúir bheaga ! (You) little children !
A rifíneachaí bradacha ! You thieving ruffians !
e.g.
créatú 'poor thing', créatúir 'poor things', a chréatúrachaí '(you) poor
things !';
fear 'man', fir 'men', a fheara '(you) men !'.
Tá feilim réasúnta mór ag muintir Mháirtín. Níl siad soibhir cé go bhfuil go leor feilméaraí soibhir agus daoine uaisle anseo. Ar ndóigh, níl siad bocht ach a oiread ! Tá beithígh bhainne go leor ag Máirtín agus neart caoirigh. Tá cnoc beag in aice leis an bhfeilm agus bíonn caorigh Mháirtín ansin. Bíonn beithígh Mháirtín ar an talamh maith, go díreach in aice leis an teach. Tá an féar go maith ansin. Ní bhíonn muca ann anois cé go mbíodh neart muca ann cupla bliain ó shin. Tá cearca ann chomh maith agus ar ndóigh, tá tá cat agus madadh ann freisin. Tá an cat tábhachtach mar geall ar go bhfuil an iomarca francaigh mhóra anseo. Tá an cat cineál dall anois ach tá sé glic go leor mar sin féin. Bíonn cait dhall mar sin go minic. Tá cait spéisiúil mar sin.
Tá (44K) gasúir bheaga ag Máirtín. Tá peata ag 'chuile dhuine. Tá asal ag Seáinín, mac Mháirtín, agus ar ndóigh, bíonn sé bradach anois agus aríst. Ní bhíonn mórá asail anseo anois ach cupla bhliain ó shin bhíodh go leor leor asail anseo. Bíonn siad daor anois. Tá peata ag Bríd, inín Mháirtín, freisin. Tá capall beag ag Bríd.
Bhí Bairbre bheag anseo cupla mí annuraidh agus bhí sí sásta leis an saol anseo. Bíonn gasúir bheaga sásta leis an saol anseo.
Bhí bliain mhaith ag Máirtín annuraidh. Bhí an aimsir go maith. Bhí an samhradh go hiontach, cé nach raibh go leor uisce ann.
'Bíonn an samhradh (30K)go deas anseo ach bíonn an geimhreadh go dona. Bíonn muintir Bhaile Átha Cliath mar sin i gcónaí ! Bheitheá sásta anseo anois ach b'fhéidir go mbeadh an geimhreadh fuar agus an mbeitheá sásta ansin ?' a deir Máirtín leis an gcailín óg
'Bheinn,' a deir Bairbre Bheag.
'Níl mé cinnte an mbeitheá !' a deir Máirtín
'Ó muise, an créatúr,' a deir Cáit, bean Mháirtín, 'bheadh sí sásta cinnte. Bíonn daoine óga sásta i gconaí, nach mbíonn, a Bhairbre Bheag ?'